Son uydu görüntülerine göre, İran’ın gizemli Fordow Yakıt Zenginleştirme Tesisi’nde beş tünelin dağ grubuna doğru inildiği, büyük bir destek yapısının bulunduğu ve geniş bir güvenlik perimetresinin olduğu gözlemleniyor.
Kutsal şehir Kum yakınında inşa edilen bu gizli ve sıkı güvenlik önlemleriyle korunan tesis, ilk olarak 2009’da kamuoyuna duyurulduğundan beri gerçek doğası ve boyutu hakkında spekülasyonlara yol açıyor.
Bu konuda bildiklerimizin bir kısmı, yıllar önce İsrail istihbaratı tarafından çalınan İran belgelerinden elde edildi.
Tesisin ana salonlarının yerden 80 ila 90 metre derinlikte olduğu tahmin ediliyor; bu da onu mevcut olan en büyük hava bombalarından koruyor ve havadan imha edilmesini neredeyse imkansız hale getiriyor.
İran yönetimi son dönemde bir dizi yıkıcı İsrail saldırısının etkisi altındayken, bazı analistler Fordow’un zenginleştirilmiş uranyum stoklarının nükleer bomba üretimi için dönüştürüleceği yer olabileceğini ifade ediyor.
İsrail, son günlerde tesisi hedef aldı ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) bu saldırıların henüz başarılı olamadığını belirtiyor.
İran, nükleer programının barışçıl amaçlara hizmet ettiğini savunsa da Fordow, İran’ın nükleer hedefleri konusunda en fazla endişe yaratan noktalardan biri oldu.
2009 yılında dönemin ABD Başkanı Barack Obama, “Bu tesisin boyutu ve yapısı, barışçıl bir programla tutarsız” şeklinde açıklamalarda bulunmuştu.
Fordow’un inşaatına 2000’lerin başında başlandığı biliniyor. ABD ve müttefikleri, tesisin ne zaman inşa edildiğine dair fazla detay vermemiş olsa da, 2004 yılına ait uydu görüntüleri, tünel girişlerinin bulunduğu iki beyaz kare yapının inşaatının başladığını gösteriyor.
David Albright, Fordow’un aslında 2000’lerin başındaki gizli nükleer silah programı sırasında başlayan bir proje olduğunu belirtiyor. İran’ın bu tesiste silah dereceli uranyum üretmeyi hedeflediği düşünülüyor.
IAEA, Fordow’un 3000 santrifüj barındırabileceğini bildirdi. 2018’de ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesiyle bu süreç yavaş yavaş tersine dönmeye başladı.
Son IAEA raporları, İran’ın Fordow’daki zenginleştirilmiş uranyum üretimini %60 seviyesine çıkararak 2700 santrifüjü barındırdığını ortaya koydu. Analistler, bu durumun İran’ın silah dereceli uranyuma geçiş hazırlığı olarak yorumlanabileceğini vurguluyor.
Bu nedenle, Fordow, İsrail’in İran’ın nükleer programını hedef alırken en fazla dikkat ettiği noktaların başında geliyor. Ancak, Fordow’un imhasının İran’ın nükleer tehditlerini sona erdirmeyeceği de ifade ediliyor.
