Astronomlar, iki kara deliğin çarpışmasını daha önce görülmemiş bir ayrıntıyla tespit ederek, bu kozmik sırların doğasına dair en net görüntüyü elde etti ve ünlü fizikçiler Albert Einstein ile Stephen Hawking’ın uzun zamandır beklenen tahminlerini doğruladı.
GW250114 olarak adlandırılan olay, Ocak ayında Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory (LIGO) ile tespit edildi. Bu iki kimlikli cihaz, Louisiana’nın Livingston ve Washington’un Hanford bölgelerinde bulunuyor.
Cihazlar, iki kara deliğin çarpışması sonucu oluşan, uzay-zamanda meydana gelen hafif dalgalanmaları yani gravitatif dalgaları kaydetti.
Gravitational waves, Einstein’ın görelilik teorisinin bir parçası olarak 1915 yılında öngörülen olgulardır ve kara delik çarpışmalarını Dünya’dan tanımlamanın tek yoludur.
Einstein, bu dalgaların insan teknolojisi tarafından asla tespit edilemeyecek kadar zayıf olacağını düşünmüştü, ancak Eylül 2015’te LIGO, bu dalgaları ilk kez kaydetmeyi başardı ve bu alanda önemli katkılarda bulunan üç bilim insanı Nobel Ödülü kazandı.
Yeni tespit edilen kara delikler, Güneş’in kütlesinin yaklaşık 30 ila 35 katı büyüklüğündeydi ve oldukça yavaş dönüyordu. Columbia Üniversitesi’nden astronomi yardımcı profesörü Maximiliano Isi, kara deliklerin birbirleri etrafında neredeyse mükemmel bir daire şeklinde döndüğünü belirtti.
Bu birleşme, 10 yıl önceki ilk tespitle neredeyse tam bir benzerlik taşıyor. Ancak günümüzdeki gelişmiş cihazlarla, bu kara delikleri çok daha net görebildiklerini vurguladı.
GW250114 olayı, kara deliklerin dinamiklerine dair tamamen yeni bir bakış açısı sunuyor.
Einstein ve İki Tonlu Çan
LIGO, İtalya’daki Virgo ve Japonya’daki KAGRA gibi iki daha küçük kardeş cihazla birlikte, dünya genelinde yaklaşık 1600 araştırmacı tarafından yönetilmektedir.
Gravitational waves, uzayda meydana gelen ufak uzantıları tespit ederek çalışır ve bu değişiklikler atomun çekirdeğinin çapının 1000 katı kadar küçüktür.
Şimdiye kadar 300’den fazla kara delik birleşmesi gözlemlendi. Bu yılın başlarında, LIGO, Güneş’in kütlesinin yaklaşık 100 ve 140 katı büyüklüğünde iki kara delik arasındaki en büyük çarpışmayı tespit etti.
GW250114, 1971 yılında Stephen Hawking tarafından yapılan bir tahmini de doğruladı; iki kara delik birleştiğinde, ortaya çıkan yüzey alanı, orijinal kara deliklerin yüzey alanından daha fazla olmalıdır.
Bu bulgu, yıllar sonra gelişmiş aletlerle doğrulanan önemli bir teoridir. Gelecekteki gözlemlerin, uzay-zaman ve yer çekimi anlayışımızı daha hassas bir şekilde test etme imkanı sağlayacağı düşünülüyor.
