İki yüzyıllık uzay gözlemi, Mars’taki fırtınalı rüzgarları ortaya çıkardı. Mars’ın çorak yüzeyinde, rüzgarın etkisiyle oluşan kırmızı toz, rüzgarın döngüleri içinde hapsoluyor ve bu da toz hortumları olarak bilinen bir fenomen yaratıyor.
Bu tür hortumlar, Dünya’da da görülüyor fakat bu hafta Science Advances dergisinde yayımlanan yeni katalog, Mars’taki toz hortumlarının daha hızlı hareket ettiğini ve dünya genelinde daha fazla sayıda olduğunu gösteriyor. Çalışmanın baş yazarı Valentin Bickel, bu durumun Mars’ın yüzeyindeki rüzgarlara dair önemli bilgiler sunduğunu belirtti.
Araştırmacılar, 2004 yılından bu yana Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express aracı ve 2016’dan itibaren ExoMars Trace Gas Orbiter tarafından elde edilen görüntüleri kullanarak yeni bir toz hortumu kataloğu oluşturdu. Bir sinir ağı geliştirerek, Mars yüzeyindeki 1039 toz hortumunu haritaladılar. Bu hortumlar, eski volkanların zirvelerinde ve açık düzlüklerde yer alıyor.
Ekip, 373 toz hortumunun hareket yönünü de belirleyerek, bu hortumların saatte yaklaşık 160 km hızla hareket edebileceğini tespit etti. Bickel, bu rüzgarların yüzeyden önemli miktarda toz kaldırma kapasitesine sahip olduğunu vurguladı.
Toz hareketlerinin izlenmesi, Mars’a yönelik gelecekteki robotik ve insanlı keşiflerin planlanması açısından kritik öneme sahip. Mars’taki toz, atmosferde uzun süre kalabiliyor ve bu durum gezegenin iklimini etkiliyor. Toz, güneş ışığını engelleyerek gündüz sıcaklıklarını düşürüyor ve gece sıcaklığını artırıyor.
Yeni araştırmalar, toz hortumlarının Mars atmosferine toz taşıma işlevinin daha önce düşünülenden daha önemli olabileceğini gösteriyor. Bickel, bu durumun Mars’ın atmosfer dinamiklerini anlamak için önemli bir fırsat sunduğunu ifade etti.
Ekip, toz hortumlarının yoğunluğunun özellikle Amazonis Planitia bölgesinde yüksek olduğunu ve bu bölgenin, yaz aylarında toz hortumlarının oluşumu için ideal koşullara sahip olduğunu belirtti. Hortumlar, sıcak havanın yükselip döndüğü yerlerde oluşuyor.
Gelecek Mars misyonları için toz ve rüzgar koşullarını anlamak, başarılı keşifler için hayati öneme sahip. Bickel, elde edilen verilerin, gelecekteki misyonların planlanmasına yardımcı olacağını ve Mars’a iniş yapacak araçların güneş panellerinin tozdan nasıl etkileneceği konusunda bilgi sağlayacağını belirtti.
