NATO liderleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın baskıları sonrası savunma harcamalarında büyük bir artış kararı aldı. Zirvede liderler, birbirlerine saldırı olursa yardıma koşma konusundaki “sarsılmaz taahhütlerini” vurguladılar.
Çarşamba günü, 32 lider nihai zirve bildirgesini onaylayarak, “Müttefikler, 2035 yılına kadar ana savunma gereksinimlerine yönelik olarak yıllık olarak Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 5’ini yatırmayı taahhüt eder” ifadesini kullandı.
İspanya, bu hedefe ulaşamayacağını duyurmuşken, diğer ülkeler de endişelerini dile getirdi. Ancak, yatırım taahhüdü, 2029 yılında harcamaların gözden geçirilmesini de içermekte.
Liderler, NATO’nun kolektif güvenlik garantisine olan bağlılıklarını yineleyerek, “birine yapılan saldırının hepsine yapılmış sayılacağını” ifade ettiler. Zirve öncesinde Trump, ABD’nin müttefiklerini savunma konusundaki kararlılığını sorgulamıştı.
Birlik görüntüsü, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin zirveyi “dönüştürücü” olarak tanımlamasını haklı çıkardı. Ancak harcama taahhüdü, Avrupa müttefikleri ve Kanada için büyük bir askeri yatırım yolunu belirliyor.
Bu harcama artışı, her ülkenin milyarlarca dolar harcamasını gerektiriyor. ABD, güvenlik öncelikleri açısından Avrupa’dan uzaklaşırken, Orta Doğu ve Indo-Pasifik’e yöneliyor.
Toplantı öncesinde İspanya, 2035 hedefini karşılayamayacağını “gerçekçi değil” diyerek duyurdu. Belçika da benzer bir açıklama yaparken, Slovakya kendi savunma harcamalarını belirleme hakkını saklı tutuyor.
Birçok Avrupa ülkesi büyük ekonomik zorluklarla karşı karşıya ve Trump’ın küresel tarife savaşı, müttefiklerin hedeflerine ulaşmasını zorlaştırıyor. Bazı ülkeler, askeri bütçelerine ek fon sağlamak için sosyal yardımları sıkıştırmaya başladı.
Rusya’nın komşu ülkeleri, savunma harcamalarını artırma konusunda öne çıkıyor. Polonya, Baltık ülkeleri ve İskandinav ülkeleri hedefe taahhüt verirken, İngiltere, Fransa, Almanya ve Hollanda gibi büyük NATO ülkeleri de bu hedefe katıldı.
NATO müttefikleri, 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından savunma harcamalarını artırma kararı aldı ve 2% olan minimum harcama seviyesini 3.5% olarak güncelledi.
Trump’ın talep ettiği %5 hedefi için, savunma ile ilgili harcamalarda %1.5’lik bir ikinci hedef belirlendi. Bu harcama, askeri destek sağlama gibi çeşitli alanları kapsıyor.
2029’da ilerleme gözden geçirilecek. Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre, bu bildirimin tarihi bir adım olduğunu belirtti.
Trump yönetiminin Avrupa’daki askeri varlığını azaltması durumunda ek fonlara ihtiyaç duyulabilir. Avrupa müttefikleri, Rusya’nın NATO topraklarına bir saldırı gerçekleştirebileceğinden endişe ediyor.
