Birkaç aylık soykırım iddiaları, dışlanma durumu ve Gazze’deki savaşı durdurma yönündeki küresel baskıların ardından, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump ile bir ateşkes planı üzerinde anlaştı.
Hamas, planı henüz incelemekte olduğunu ve yakında bir yanıt vereceğini açıkladı. Ancak Trump’ın uluslararası destek toplaması, Hamas’ın bu teklifi reddetmesini zorlaştırabilir. Netanyahu, Washington’dan ayrılmadan önce sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda, “Hamas’ı izole etmek yerine, biz onları izole ettik” şeklinde övünmeyi ihmal etmedi.
Netanyahu, iki yıl süren savaş boyunca “tam zafer” hedefinden vazgeçmeyeceğini belirtmişti. Bu hedef, yalnızca Hamas’ın elindeki rehinelerin kurtarılması değil, aynı zamanda grubun iktidardan düşürülmesi ve askeri yeteneklerinin yok edilmesini de kapsıyor. Eleştirmenler, Hamas’ın Filistin toplumu içindeki köklü yerini göz önünde bulundurarak bu vizyonu gerçekçi bulmuyor. Ancak Trump’ın planı, bu hedefi büyük ölçüde doğruluyor.
Plan, Hamas’ın rehineleri, hem hayatta olanları hem de ölüleri, ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından birkaç gün içinde serbest bırakmasını zorunlu kılıyor. Ayrıca, Hamas’ın silahlarını bırakması ve apolitik teknokratlardan oluşan bir yönetime devretmesi gerekiyor. Bu süreç, Trump ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair liderliğindeki uluslararası bir gözlemci heyeti tarafından denetlenecek.
İsrail, Gazze’de ve İsrail sınırı boyunca sürekli bir askeri varlık bulundurmaya devam edecek. Gazze içindeki güvenlik, büyük ölçüde Arap ve Müslüman ülkelerden oluşan uluslararası bir güç tarafından sağlanacak. ABD, Gazze’nin uluslararası destekle yeniden inşası için büyük bir çaba gösterecek.
Plan, Filistin Yönetimi için bir rol öngörse de, Netanyahu buna karşı çıkıyor. Filistin Yönetimi’nin Batı Şeria’nın bazı bölgelerini yönettiği düşünülürse, bu reform programının uygulanmasının yıllar alabileceği belirtiliyor.
Trump’ın planı, gelecekteki bir Filistin devleti ile ilgili belirsiz ifadeler içeriyor. Netanyahu, bu konuyla ilgili herhangi bir zaman çizelgesinin olmaması nedeniyle, konuyu erteleyip göz ardı etme şansı buluyor.
Hamas, 7 Ekim 2023’te savaşı başlattığında, plan altında bazı kazançlar elde edebilir. En önemlisi, planın İsrail’in yüzlerce Filistinli mahkumu serbest bırakmasını talep etmesi.
Filistinliler, bu mahkumları işgal karşısında kahraman ve mağdur olarak görüyor, bu nedenle herhangi bir serbest bırakma, Filistin kamuoyunda büyük bir başarı olarak algılanabilir.
Hamas ayrıca, Netanyahu’yu Filistin devletine dair istekleri kabul etmeye zorladığını iddia edebilir. Ancak Trump’ın önerisi, Hamas için büyük kayıplarla birlikte gelmektedir. Savaşın yarattığı ağır kayıplar nedeniyle, Gazze’deki halkın savaşın sona ermesini istemesi, Hamas’ı zor bir duruma sokuyor.
Arap ülkelerinin öneriyi desteklemesi de Hamas’ı köşeye sıkıştırabilir. Türkiye, Mısır ve Katar gibi ülkelerin yer aldığı ortak bir açıklama, öneriyi memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu.
Öte yandan, önerinin metni bazı Arap ülkeleri arasında çekincelere yol açtı. Bu ülkeler, metnin daha önce Trump ile görüştükleri şekilden daha fazla İsrail’e avantaj sağladığını belirttiler. Bu durum, Hamas’a teklifin daha avantajlı hale getirilmesi için müzakere yapma fırsatı sunabilir. Ancak savaşın zayıflattığı ve bölgede giderek daha fazla yalnızlaşan Hamas’ın bu planla birlikte ilerlememesi de zor.
