John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis, Salı günü dijital teknolojiyi ilerleten görünüşte sıradan kuantum tünelleme üzerine yaptıkları araştırmalarla Fizik Nobel Ödülü’nü kazandı.
83 yaşındaki Clarke, araştırmalarını Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’de sürdürdü; Martinis ise Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara’da çalışmalar yaptı. Devoret ise Yale Üniversitesi ve Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara’da görev yaptı.
Clarke, ödülünün açıklanmasının ardından gazetecilere verdiği demeçte, “Hayatımın sürprizi oldu” dedi.
Diğer iki ödül sahibine övgülerde bulunan Clarke, “Onların katkıları gerçekten olağanüstü” ifadesini kullandı.
Clarke, “Bulgumuz, bir anlamda kuantum bilgisayarlarının temelini oluşturuyor. Bu gelişmenin tam olarak nerede yer aldığını bilmiyorum” dedi. Ancak cep telefonlarının çalışmasında bu çalışmaların önemli bir rol oynadığını da ekledi.
Nobel Komitesi, ödül sahiplerinin 1980’lerdeki çalışmalarının, “kuantum kriptografisi, kuantum bilgisayarları ve kuantum sensörleri gibi bir sonraki nesil kuantum teknolojilerinin geliştirilmesine olanak tanıdığını” belirtti.
Kuantum mekaniğinin bir yüzyıllık alanı, anahtarlara aynı anda açık ve kapalı olma özelliği kazandıran ve atomların parçalarının geçilemez engellerden tünel geçmesini sağlayan görünüşte imkansız alt atom dünyasıyla ilgilenmektedir. Ödül kazanan üçlünün çalışmaları, bu kavramları daha geniş bir dünyaya taşıyarak, hesaplama ve iletişim alanında devrim yaratma potansiyeline sahiptir.
Üç fizikçinin yaptığı şeyin, “görmediğimiz, hissedemediğimiz ve dokunamadığımız bir ölçeği, tanınabilir bir ölçeğe getirip üzerine inşa edilebilir hale getirmek” olduğunu belirten Fizik Today dergisi editörü Richard Fitzgerald, 1990’larda bu alanda çalışan bir uzman olarak, söz konusu araştırmaların önemine dikkat çekti.
Kuantum bilgisayarlarının yanı sıra kuantum sensörleri gibi başka uygulamaların da bulunduğunu belirten Mark Pearce, “Bu sayede, örneğin manyetik alanların çok hassas ölçümlerini yapabiliriz ve belki de bilgileri üçüncü şahısların kolayca dinleyemeyeceği şekilde şifreleyebiliriz” dedi.
Nobel ödülleri, bu yıl 119. kez veriliyor. Geçtiğimiz yıl yapay zeka öncüsü John Hopfield ve Geoffrey Hinton, makine öğreniminin yapı taşlarını oluşturmaktan dolayı fizik ödülünü kazanmıştı.
Pazartesi günü ise Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Dr. Shimon Sakaguchi, bağışıklık sisteminin nasıl bakterilere saldırdığını keşfettikleri için tıp Nobel Ödülü’nü kazandı.
Nobel duyuruları, Çarşamba günü kimya ödülü ve Perşembe günü edebiyat ödülü ile devam edecek. Nobel Barış Ödülü, Cuma günü açıklanacakken, Ekonomi Nobel Ödülü ise 13 Ekim’de ilan edilecek.
Ödül töreni, Alfred Nobel’in 1896’daki ölüm yıl dönümünde, 10 Aralık’ta gerçekleştirilecek. Ödüller, paha biçilmez bir prestij ve 11 milyon İsveç kronu (1.7 milyon dolar) nakit ödül ile birlikte geliyor.
