Birleşik Krallık’ta yaşayan Britanya-İranlı Ellie, Tahran’daki annesini aradığında, karşısında robotik bir kadın sesi buldu.
“Alo? Alo?” diyen ses, ardından İngilizce olarak “Kim arıyor?” diye sordu. Birkaç saniye geçtikten sonra, “Seni duyamıyorum,” diye devam etti. “Kiminle konuşmak istiyorsun? Ben Alyssia’yım. Beni hatırlıyor musun? Kim olduğunu bilmiyorum,” şeklinde yanıt verdi.
44 yaşındaki Ellie, ABD ve diğer ülkelerde yaşayan dokuz İranlının arasında yer alıyor. Son bir haftadır, İsrail’in İran’a yönelik hava saldırılarının başlamasından bu yana, ailelerini ararken garip robotik seslerle karşılaştıklarını belirtiyorlar.
Bu kişiler, hikayelerini Associated Press’e, ailelerinin güvenliğinden endişe ettikleri için anonim kalma şartıyla anlattılar. Beş uzman, yapılan kayıtların düşük teknoloji ürünü bir yapay zeka, bir chatbot veya yurtdışından gelen aramaların yönlendirildiği önceden kaydedilmiş bir mesaj olabileceğini ifade etti.
Bu duruma kimin neden olduğu belirsizliğini korurken, dört uzman bunun İran hükümetine ait olduğunu düşünürken, beşinci uzman İsrail’in daha muhtemel olduğunu belirtti. Mesajlar, İran diasporasında aileleriyle iletişim kurmaya çalışanları derin bir kaygıya sevk ediyor. İran, İsrail’in nükleer ve askeri hedeflerine yönelik saldırıları sonrasında füzelerle karşılık verdi ve geniş çaplı bir internet kesintisi uygulandı.
İnternete erişimin kısıtlanması, sıradan İranlıların dış dünyadan bilgi almasını ve akrabalarının onlara ulaşmasını engelliyor. Ellie, annesinin diyabet hastası olduğunu ve insülininin azaldığını belirterek, annesinin şehirden tahliye edilmesini istediğini, ancak bunu iletme imkanı bulamadığını ifade etti.
Mesajlar oldukça garip
Mesajların çoğu İngilizce konuşuyor, ancak en az bir tanesi Farsça. Arayan kişi konuşmaya çalıştığında, ses mesajına devam ediyor.
New York’ta yaşayan 30 yaşındaki bir kadın, Ellie’nin duyduğu mesajı duyduğunda bunu “psikolojik savaş” olarak nitelendirdi. “Annenizi arayıp onun sesini duymayı beklerken bir yapay zeka sesi duymak, yaşadığım en korkutucu şeylerden biri,” dedi.
Bazı mesajlar ise tuhaf içeriklere sahip. Bir kadın, annesini aradığında karşısında sadece boş laflar sunan bir ses buldu. “Dinlediğiniz için teşekkür ederim,” diyen ses, “Hayat sürprizlerle dolu,” şeklinde devam etti.
Tüm İranlılar bu robot sesi duymuyor. Bazıları, ailelerini aradıklarında telefonun sadece çaldığını belirtti.
Bu durumun arkasında kimin olduğu belirsiz
Twitter’ın eski küresel politika başkan yardımcısı Colin Crowell, İran telefon şirketlerinin aramaları tamamlanmayan varsayılan bir mesaj sistemine yönlendirdiğini düşündüğünü ifade etti. İranlı siber güvenlik uzmanı Amir Rashidi de aynı görüşte. Kaydedilen mesajların, hackerları engellemeye yönelik bir hükümet önlemi olduğunu belirtti.
Rashidi, İsrail’in kampanyasının ilk iki gününde, İran telefonlarına kitle halinde sesli ve mesajlar gönderildiğini ve halkı “acil durum koşullarına” hazırlamaya çalıştıklarını söyledi.
İletişim ve internet hizmetleri İran’ın Bilgi ve İletişim Teknolojileri Bakanlığı tarafından denetleniyor, ancak ülkenin istihbarat servislerinin uzun zamandır konuşmaları izlediğine inanılıyor.
Ellie, internet kesintisi sırasında akrabalarına ulaşmanın bir yolunu bulan az sayıda kişiden biri. Türkiye sınırında yaşayan bir tanıdığı, iki telefon kullanarak annesine ulaşmayı başarıyor.
Elon Musk, Starlink uydulu internet sağlayıcısını İran’da aktif hale getirdiğini duyurdu, ancak bu yasadışı. Yetkililer, bu cihazları olanları ihbar etmeye çağırıyor.
Mesajlar çaresizlik hissi yaratıyor
Bir diğer kadın, Tahran’ın kuzeydoğusundaki annesiyle iletişim kurmaya çalışıyor. Son görüşmelerinde, annesinin şehirden tahliye edilip edilmemesi gerektiği konuşuluyordu. Ancak kesintiden sonra iletişimleri tamamen koptu.
Aradığı zaman, kendisi de aynı garip mesajı duyuyor. “Gözlerinizi kapatın ve size huzur veren bir yeri hayal edin,” diyen mesaj, yalnızca “çaresizlik” hissi uyandırıyor.
